آناهیتا
آناهیتا الهه آب، باران، برکت، فراوانی، آبهای جاری، رویش،زایندگی، یکی از الهه های آریاییها در زمان باستان بوده است که به اراده و تدبیرش باران فرو می آمد، رودها به جریان می آمدند، گیاهان میروییدند و حیوانات و انسانها زاد و ولد میکردند. که بر طبق شواهدومدارک تاریخی تنها به این محدوده جغرافیایی محدود نمانده است.
آناهیتا، آناهید یا ناهید از ایزدبانوان کهن آریاییهاست که از لحاظ ویژگیهایش بسیار به الهه ایشتار شبیه است. این ایزدبانو یکی از محبوبترین ایزدان آریاییها و آیین زرتشتی بوده است. نام کامل این فرشته اردوی سوره آناهیتا است که گفته میشود به معنای رود بی آلایش پاک است و آناهیتا از ترکیب حرف نفی ا+ آهیته به معنی چرک و پلید می آید.آناهیتا یعنی نیالوده وپاک وبی آلایش.
گفته میشود که مادها اولین مردمانی بودند که این ایزدبانو را گرامی داشته اند. در باورهای ایران باستان، ناهید را ستاره آبهای روان دانسته اند و از همین رو نیایشگاههای ناهید نیز در کنار چشمه ساران ساخته شده است. همچنین برای آناهید شخصیتی مؤنث قائل گشته اند که در نتیجه آبهای چشمه ها و قنوات را متعلق به او و او را حامی و پشتیبان آنها میدانستند. اینکه در اندیشه های کهن ایرانی مظهر چشمه ها جایگاه آناهید دنسته میشد و مردان را اجازه نزدیک شدن بدان نبود، از همین باور سرچشمه میگیرد.
او اصل خلاقیت زنانه را به تصویر میکشد. آناهیتا بال دارد و شیرهایی قدرتمند که او را همراهی میکنند و اغلب مزین شده به تاجی از ستارگان به تصویر کشیده شده است، ناهید تاج زرین هشت پره صد ستاره ای بر سر، لباس زرین بر تن و گردن بند زرین بر گردن دارد.
او الهه جنگ است.آناهیتا به معنای آنکه آلوده نگشته است. حیوانات مقدس اوشیر، مار، کبوتر و طاووس هستند. در بسیاری جاها معابد مختص به این الهه وجود دارد
سنگ نوشته اردشیر هخامنشی در همدان به آناهیتا اشاره میکند ( اردشیر، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورها، شاه در این سرزمین، پسر داریوش شاه گوید: داریوش پسر اردشیرشاه، اردشیر پسر خشایار شاه، خشایار شا پسر داریوش شاه هخامنشی، این کاخ را به خواست اهورامزدا، آناهیتا و میترا بنا کردم. اهورامزدا، آناهیتا و میترا مرا از هر بدی بپایند و اینرا که بنا کرده ام خراب نکنند و از آسیب نگاه دارند) که احتمال دارد اولین سند مکتوب در این زمینه باشد.اردشیر هخامنشی مجسمه های آناهیتا را در شوش، بابل، اکباتان، سارد، بلخ و همدان نصب کرده بود. و همچنین در کنگاور، کازرون، رفسنجان و شوش مجلل ترین پرستشگاههای این ایزدبانو دیده شده است.
گفته میشودکه ورودی شهرستان پلدختر در دوران باستان به اسم پل آناهیتا بوده است و آناهیتا هم نامی زنانه است، بعدها این نام به پلدختر تغییر نام یافته است.
این گفته ها نشان از جایگاه والای زن در نزد آریاییها و تأثیر این آیینها تا روزگار ما دارد. ردپای عبادت این ایزدبانو تا بحال نیز از بین نرفته و برای مثال میتوان به مراسم عروس باران که در کردستان هنوز هم انجام میگیرد اشاره کرد.