2019-03-14
8مارس،
زنان انقلابی
»کلارازتکين،ا زبنيانگذاران جنبشرھايی زنان،سياستمداربرجسته حزب سوسيال دموکرات و از چھره ھای مھم و تأثيرگذار جنبش زنان‌آلمان‌است.
درپی اعتراضات گسترده زنان کارگر نيويورک در سالھای١٨٥۷و۱۹۰۷کلارا در سال ۱۹۱۰،در دومين کنفرانس بين المللی زنان، که در
دانمارک برگزارشد،برای نخستين بار،پيشنھاد کرد روز۸ مارس به عنوان روز جھانی زن نامگذاری شود. در سال ،١٩٢١بار ديگر، پيشنھادش رامبنیبرنامگذاری روز۸ مارس به‌نام‌روزجھانی‌زن،تکرارکرد.
سرانجام سازمان ملل متحد در سال ،٨ ١٩٧٥روز مارس را به عنوان
»روز جھانی زن« به رسميت شناخت.
شايان توجه است که ابتدا روزھای يکشنبه برای راھپيمايی زنان انتخاب
شده بود. زيرا، اين روز تنھا روزی بود که زنان کارگر تعطيل بودند و
ميتوانستند در راھپيماييھا شرکت کنند. روز ھشت مارس، درست ھمان ارزشی
را برای زنان کارگر داشت که روز اول ماه مه، برای کارگران داشت. علاوه بر
اين، اين روز نشاندھندۀ اتحاد زنان کارگر در سراسر جھان بود و روز جھانی
زنان کارگر يا روز انقلاب فوريه نيز، ناميده ميشود.
٨٥
آناھيتا اردوان زنان انقلابی
»بن سعدون« دربارۀ کلارا مينويسد: کلارا زتکين، زن مارکسيست و فعال
جنبش جھانی زنان، شخصيتی برجسته و استثنايی و مبارزی خستگی ناپذير
در تاريخ اين جنبش است که سراسر زندگيش وقف تلاش برای احقاق حقوق
زنان و کارگران شد. شيوه زندگی، تعھد و اعتقاد راسخش به حقوق زنان و
کارگران، موقعيت ويژه اش در احزاب سوسيال دموکرات و رھبری حزب
کمونيست آلمان، قدرت سازماندھی، خلاقيت و موضع گيريھای انسانی و
ھوشمندانه اش از او شخصيتی بی نظير در تاريخ جنبش زنان و جنبش
انقلابی و کمونيستی جھان، ساخته است. دوستی او با شخصيتھايی نظير ُرزا
لوکزامبورگ، فردريک انگلس، و لنين نيز نشان از تأثيرگذاری و جايگاه ويژۀ
او در جنبش کمونيستی، دارد.
بن سعدون در معرفی کلارا زتکين ھرچند طعنه آميز در کتاب »حقوق زن
از آغاز تا امروز« مينويسد: کلارا زتکين، زن آلمانی مبارزی که در جنبشھای
فمينيستی روسيه فعالانه شرکت داشت و با اعتقادات انقلابی خود توانست در
١٩١٩مورد لطف سران بلشويک قرار گيرد.
آندره ميشل دربارۀ مبارزات کلارا زتکين و ُرزا لوکزامبورگ مينويسد: کلارا
زتکين سردبيری روزنامه »برابری« را برعھده داشت که در آن جريان
فمينيسم سوسياليستی را در مدت سالھای طولانی شرح ميدھد. او ھمچنين
بخش زنان حزب سوسيال دموکرات آلمان را بنا نھاد. کلارا زتکين و ُرزا
لوکزامبورگ برای مشارکت دموکراتيک توده ھا در فعاليتھای انقلابی مبارزه
کردند. آنھا برای تحقق سوسياليسم جھانی و در ضديت با جنگ، که با تمѧايلات
وطن پرستانه تعصب آميز سوسياليستھای مرد در تعارض بود، فعاليت
ميکردند. در شرايطی که کار در ميان زنان و طرح مسألۀ زنان مخالفان
٨٦
نشر کارگری سوسياليستی
بسياری داشت، زتکين به عنوان يک مدافع حقوق زنان، بخشی از فعاليت خود
را صرف تفھيم اولويت مسأله زنان و طرح اين مسأله در موقعيتھای مختلف
کرد و از ابزارھای گوناگون بھره جست. وقتی لنين از لزوم بيداری توده ھای
زنان و آموزش ھمۀ زنان، و نه فقط زنان پرولتاريا، سخن ميگويد و آن را نه
فمينيسم بورژوايی بلکه يک اقدام مھم انقلابی ميداند، کلارا زتکين به مخالفت
برخی رفقا که در اين موضوع با لنين موافق نبودند، اشاره نموده و از آنھا
انتقاد ميکند.
کلارا زتکين از مدافعان سرسخت حق مشارکت زنان در پروسۀ توليد، بود و
اين مطالبه يکی از دغدغه ھای اساسی او در طول فعاليتھايش بشمار می آيد.
»شيلا روباتم« در اين باره مينويسد: در آلمان، کلارا زتکين به حق اشتغال
زنان اعتقادی راسخ داشت. اشتغال برای زنان نه تنھا وسيله يی بود تا به
استقلال اقتصادی دست پيدا کنند، بلکه از طريق سازماندھی ميتوانستند شرايط
خود را بھبود بخشند و بر اعتماد به نفس خويش بيفزايند. زتکين، برای دفاع
از حق اشتغال زنان و شرايط کار عادلانه برای زنان، اين موضوع را در
اولويت برنامه ھای کنگره ھا و اجتماعات قرار ميداد. او در گفتگويی درباره
کنگرۀ زنان سوسياليست به لنين ميگويد: به نظر من، کنگره، قبل از ھر چيز،
بايد حقوق زنان در اصناف و حرفه ھا را مورد بحث قرار بدھد. برای اين کار،
کنگره بايد درگير مسائلی نظير بيکاری، مزد برابر در مقابل کار برابر، قانون
ھشت ساعت کار روزانه و حفاظتھای کاری برای زنان، سازمان اتحاديه ھای
صنفی، مراقبت اجتماعی مادر و کودک، امکانات اجتماعی برای خلاصی زنان
خانه دار و مادران و غيره، بشود.
٨٧
آناھيتا اردوان زنان انقلابی
او نخستين زنی بود که به رھبری حزب سوسيال دموکراتھای آلمان رسيد و
در سال ،١٩٣٢به رغم بيماری و نابينايی، در اجلاس رايشتاک آلمان،
سخنرانی تاريخی و مھمی را، به مدت يک ساعت، به طور ايستاده، ايراد کرد
و در آن، ناديده گرفته شدن رنج ميليونھا زن، ناشی از نابرابری جنسيتی، را
به شدت محکوم کرد.
زتکين نه تنھا تضادی بين فعاليت برای حقوق زنان و مبارزه برای برقراری
مناسبات عادلانه در جامعهيی که کنترل توليد به دست کارگران باشد، نميديد و
برای تحقق ھر دو آنان مبارزه میکرد، بلکه رھايی کامل زن را تنھا در بستر
مناسباتی امکانپذير ميدانست که آنان را از وابستگی اقتصادی برھاند. برای
تحقق اين ايده، کلارا زتکين نيز مانند بسياری از زنان و ردان مبارز بايستی
بھای سنگينی میپرداخت. پيوستن او در سن ٢١سالگی به حزب سوسيال
دموکرات آلمان، که در آن زمان غيرقانونی بود، به دستگيريھای مکرر و
اجبار به ترک آلمان و زندگی در تبعيد منجر شد. در پاييز سال ،١٨٩٠که
فعاليت حزب سوسيال دموکرات آلمان آزاد شد، او نيز با خانوادهاش به آلمان
بازگشت.
کلارا زتکين، در پنجم ژوئن ١٨٥٧در خانواده يی مسيحی در آلمان متولد
شد. عشق او به »اوزيپ زتکين«، نجار انقلابی اھل شوروی، موجب شد که
کلارا به ھمراه او به فرانسه بگريزد. آن دو، ھيچگاه، به صورت رسمی با ھم
ازدواج نکردند. حاصل اين رابطه عاشقانه دو فرزند پسر بود. او و اوزيپ در
فرانسه زندگی سخت و فقيرانه ايی داشتند به طوری که اوزيپ پس از مدتی به
بيماری سل مبتلا شد و در سال ١٨٨٩در پاريس درگذشت.
٨٨
نشر کارگری سوسياليستی
کلارا به ھمراه دو فرزندش در سال ،١٨٩٠به آلمان بازگشت و در يک
نشريۀ کارگری زنان به نام »برابری«، به عنوان نويسنده، به کار مشغول
گشت.
زتکين در سخنرانيھای پيوسته از اين که زنان مجبورند روزی چھارده
ساعت و شش روز در ھفته، سخت، کار کنند. اما، حاصل دسترنجشان تنھا
سيب زمينی و چند تکۀ نان در برنامه غداييشان است، انتقاد ميکرد. زتکين
معتقد بود: ھمان گونه که کارگر توسط سرمايه دار به بند کشيده ميشود، زن
نيز تا زمانی که از نظر اقتصادی مستقل نشده باشد، در بند مردان باقی خواھد
ماند.
کلارا زتکين ھرگز در فعاليتھای سياسی خود نقش جنس دوم را بازی نکرد
و اين اجازه را نيز به ديگران نداد تا چنين نقشی را به او تحميل کنند. او از
بنيانگذاران انترناسيونال اول در سال ١٨٨٩و يکی از نمايندگان انقلابی در
گرايش مارکسيستھای انقلابی حزب سوسيال دموکراسی آلمان بود. در ھمين
سال، با ُرزا لوگزامبورگ، کارل ليبکنشت، پوتيه، پل لافار، لويی ميشل،
آگوستببل و فرانس مھرينگ آشنا شد و برای بنيانگذاری تشکلھا و
سازمانھای پيشرو جھت مبارزه با نظام طبقاتی سرمايه داری به فعاليت
پرداخت. وی، سرمايه داری انحصاری را خشنترين مرحلۀ سرمايه داری
ميدانست.
کلارا در تصويب حق رأی و دستمزد برابر زنان و مردان در مقابل کار برابر
در کنگرۀ بين المللی سوسياليستھا نقش مھمی را بر عھده داشت. سرانجام،
اين زن اوم، خستگی ناپذير، و مبارز کمونيست انقلابی در بيستم ژوئن
١٩٣٣در سن ھفتاد و شش سالگی در مسکو در گذشت. گفته می شود در
٨٩
آناھيتا اردوان زنان انقلابی
مراسم خاکسپاری او بيش از ششصد ھزار نفر شرکت داشتند. خاکستر او در
ديوار کرملين به خاک سپرده شد.
اگر قرار باشد زنان سوسياليسم جذب شوند، ما به ابزارھای ويژه يی برای
اين کار نيازمنديم. اگر آنھايی که بيدار می شوند و به پامی خيزند بايد در
مکتب کار و مبارزه برای سوسياليسم در عمل و نظر، آموزش ببينند، آنگاه ما
بايد سازمانھا و ترتيبات ويژه يی را برای آنان در نظر بگيريم. ما بدون دست
زدن به اقدامات ويژه يی که نيروی محرکه و اجرايی آن به طور عمده زنانند،
موفق نخواھيم شد. کلارا اضافه می کند: فعاليت در ميان زنان دشوار است چرا
که کار و زحمت فراوان ميطلبد. اما، اين از خودگذشتگی بايد صورت گيرد چرا
که به ثمر خواھد رسيد. ھمانگونه که طبقۀ کارگر تنھا ھنگامی می تواند به
رھايی دست يابد که بدون تمايز ملی و حرفه ايی متحداً مبارزه کند. اين رھايی
به ھمين سادگی تنھا ھنگامی حاصل خواھد شد که فارغ از تمايز جنسی باشد.
کلارا زتکين زحمات فراوانی کشيد تا زنان کارگر را از راديکال فمينيستھا
مجزا نگاه دارد. کلارا تاثير فراوان و مستقيمی بر روی زنان سوسياليست
خارج از آلمان می گذاشت. سال ،١٩٠٧به ابتکار او اولين کنفرانس بين
المللی زنان سوسياليست در اشتوتگارت برگزار شد، که در آن ٥٩زن از ١٥
کشور شرکت داشتند. اين کنفرانس تصميم گرفت يک سازمان بين المللی
متشکل از سازمانھای زنان سوسياليست را ايجاد کند.
نبايد از خاطر دور داشت که ھم در جنبش زنان سوسياليست و ھم در درون
»اس. پی. دی« به طور کلی، يک اپوزيسيون راست عليه ُرزا لوکزامبورگ
وجود داشت.
برگرفته ازکتاب زنان انقلابی(آناهیتا اردوان)
