2021-01-20 Dayîna şerê

TAHLÎLÊN RÊBER ABDULLAH ÖCALAN
Me xwast di sala 1975’an de bi jinekê re dest pê bikin. Vaye teşeyekî Kurd: eleqe nîşanî Kurdewariyê dide. Xwe çepgir û sosyalîst dihesibîne. Dîsa di nava dîrokê de xwedî rewşeke watedar a civakî-malbatî ye. Pir vekiriye ku dixwaze hesab bipirse û bide.
Me got, “hevdîneke baş e” û me dest pê kir.
Aliyê hestan wê hîna pêşketir be. Heke bal were kişandin cotbûneke pir qeşeng tê pêkanîn. Her ku diçe ji bo pêngava dema ya îdeolojîk û partiyî guncaw e.
Heke bal bê kişandin dema em dikevin civaka bûrjuvaziyê, hest hatine cemidîn, hest nînin. Di pêvajoya şoreşgerî îdeolojîk, polîtîk û heta leşkerî de jî me dît ku em hestên xwe yên cewherî weke ku em dixwazin nikarin derbasî jiyanê bikin. Civaka bûrjuva qet firsend nade vê yekê. Dîsa pêvajoya îdeolojîk a şoreşger û dema siyasîbûyînê firsend nade.
Esas em dixwazin bijîn, lê ev yek dê siyasî be.
Di vir de me dubare şerek jiyan kir ku, qet naşibe tu şeran.
Teşeyê jiyana bûrjuva, desthilat ê kemalîst ku me xwast em xwe jê biparêzin rêberên wê yên bûrjuva û hevkarên wê yên Kurdistanî hene. Rexmî ku me xwe parast û gelek jî tedbîr girtin dîsa jî em hatin beramberî hev. Hestên me yên derbasbûyî, gelo ma em dixistin rewşeke xirab? An jî pêwîstiya demekê ku êdî em xwe ji şerê hestan re amade dibînin bû? Tenê armanceke siyasî heye di vir de?
Yan jî ev ji bo mezinkirinê hatibû hizirandin?
Yan jî ji ber xwe ve pêş ket?
Ev bandor bi tevahî dikarin rol bilêyîzin, li vir a girîng dema ku me dest bi vî karî kir, me wisa dest pê kir.
Di vê babetê de ji kesê Kurd bi giştî çi aliyên min ên bilind nebûn. Ez ji firîşteyan têm hesibandin. Û hemû balên min û hestên min bilind in. Misoger ev yek ne wisa ye. Gotina van xwe xapandine derew e. Ez ji her kesî zêdetir belengazê hestan im. Lê belê tiştek heye ku di min de di tu kesê dîtir de tûneye. Tenê di min de hindek hebûna xwe berdewam dike. Girêdana bi armanca siyasî ve girêdayîn berdewam kirin û min ev yek tu caran piştçav nekir. Niha hemû hevalên min ji ber wê demê hindekan şerê bi armancê siyasî ve xistin plana dûyemîn û hindekan jî ji bîra kirin. Û ev jî dibin navê hestên ciwanmêriyê de dibûn.
Vaye cewaziya min a ji her kesî, ji vê û bi şûn ve dest pê dike. Di hest de, belê ez dikarim bibêjim ji we hemûyan erzantir bûm. Lê di ew ciwanmêriya xwe de min bi carekê ve armanca xwe ya bingeh bin pê nekir û ez radestî ajoyan nebûm an jî ez bi çavreşî neketim nava sewdaseriyê û min xwe wenda nekir.
Dema ez van dibêjim, misoger ez xwe napesnînim. Esas ez jî sewdaser bûm.
Tê zanîn ku sewdaser zehmet dijîn.
Lê ez jiyam.
Çawa jiyam, êdî divê ev yek were lêkolîn kirin. Jiyaneke balkêş a sewdaseriyê ye. Ev şerekî mezin e. Dayîna şerê hestan gelekî girîng e. Girêdana wê bi siyasetê re heye. Her ku diçe em partiyê dadimezrînin, em dikevin nava pêngaveke dîrokî. Ev hemû di hundirê xwe de bi rêkûpêk kirin û esas armanca bingeh a gel tekoşîna azadiyê nerawestandin, heta her tişt, her hest kirina qurbana wê… Ez dixwazim vê hêzê raber bikim, bêguman tirsnak giran dibe. Rast di vê xalê de, kesên ku pêwîst li hember min hevaltiya hestan bikin, yên pêwîste ferasetdar bin; em ji şaş têgihiştinê bigrin hetanî qedandina hestên nava wê, bi her teşeyê pêşveçûyînê xwe neyênî raber dikin.
Ez şerekî mezin ê navxweyî dijîm. Bêguman feraseta zilamê Kurd ê klasîk heye. Dema bi tiştekî ve hate girêdan, an bi zorê yan jî bi kêrê divê pêwîstiyên hestên xwe bi cih bîne. Hele yekî weke min hindekî jî evîndarê rêbertiyê be, divê di vê mijarê de misoger xwe dahûrîne. Şerekî vekirî, li hember armancên bingeh dide qedandin. Ma dê sebir bê raberkirin? Hun dizanin di ciwanmêriyê de sebir, karekî zehmet e. Serî tewandin jî, di hestan de xeniqîn jî qet nabe.
Niha çetiniya vê pêvajoyê wisa ye.
Ev, di cih û dema min de qada şerekî erjeng e.
Û şerekî wisa ku her egîd li ber xwe bide nîne. Ya esas şarezayiya girêdana bi armanc ve ye. Vaye aliyê ku em jê re artîstîk dibêjin ev e.
Ev huner e.
Huner ji rastiyekê, çalakiya afirandina pêşveçûyîneke cuda ye. Çalakiya afirandêriyê ye.
Ev jî çi ye? Vaye dema rastiya Kurdê klasîk dibe mijara gotinê, ji girêkoriya têkilhev bûye derbasbûyîna dahûrîna şoreşgerî û ji zemînê seretayî derbasbûna zemîneke bilind e.
Çi ye têkîliya hesta vê serdemê?
Esas di hemû civaka me de têkîliya jin-mêr a li ser zilam, jin û keçan serdest têkîliya namusê ya bingeh e. Heke mêr nebe pîrek nikare bijî, heke pîrek nebe mêrik nikare bijî. Ji sedî nod rastiya jiyanê di nava vê têkîliyê de ye. Dema nû dibe, ev yek pê tê hînkirin, dema dimire bi vê yekê dikeve gorê. Bêguman qonaxên vê yekê hene. Mesela mijarên qonaxa keçtiya ciwan û qonaxa ciwanmêriyê qonaxên herî qedînêr in. Jixwe heke aliyekî min ê afirandinê heye, ez bawerim ew jî hindekî di vê derê de derkete holê. Belkî weke mumînekî baş jî min dikarî ez jiyana xwe bi rê ve bibim. Weke sosyalîstekî sofî jî min dikarî derbaskiriba. Lê, min zêde cih neda van teşeyan. Ji bo azadî tam be, ji bo hemû mirovan û jinê jî bigre wergiriya xwe min gelekî hewl nîşan da. Yanî li gor feraseta min a mirovahiyê hemû bindest û bi taybet jin divê biketibana nava vî karî. Ev jî mirov in, çima wisa defê van girtî tê hiştin? Çima ev her dem ji paş ve tên? Çima her dem zilam li pêş e? Vê yekê di min de nakokî çêkir û min got, “divê beşdar bin.”
Meşa min her dem li ser bingehê hevaltiyê ye. Ez ji rêbertî û otorîteyê bawer dikim. Lê dixwaze bila şivanek were, dixwaze bila jin an jî zarokek, dixwaze kesekî heftê salî; çiqas hêza min a otorîteyê hebe jî, ez her dem dixwazim li ser bingehê hevaltiyê wan rabigrim û bi wan re bimeşim. Dema em wisa bûn jî, hindekan digotin, “em êzingên darên hişkbûyî ne”, hindekan digotin, “em nikarin bimeşin.” Mînak jin her dem dikeniyan. Belkî ez gelekî baş ditîtim. Lê dê çawa bimeşin, çawa biaxivin. Bi salan bi xwe bi xwe re dikeniyan. Zarok peroşmend dibûn, digotin, “birayekî me yê mezin heye.” Bêguman dema min jî ji bo wan xwe dikire pêlik, ev yek ji wan re gelekî balkêş dihat. Ji bo pîran jî ev yek wisa bû. Dema me gotinên nû dikirin, dema hindekî cewaziya me didîtin, ew jî gelekî peroşmend dibûn.
Erê me jin jî, bi dest girt û me xwast em di pratîka komekê de bi hev re bin.
Lê erjeng derdikeve.
Çiqas nirxên bûrjuva yên ku min xwe jê diparast hebûn, vê carê hemû ji jor ve hetanî hundirê dilê min dixwastin min bigrin. Û ez jê bandor bûme. Bêguman li ser van hemûyan armanceke min a siyasî heye. Û ew armanca siyasî ya ku ew disepînin dikare min daqultîne. Di mijara bandordariyê de, li beramberî min pêtir xwedî ezmûne, rêxistin û amadekarî ye. Tûyê bi çi bijî? Heke tu bibêjî diravê zêde nîne, lê li aliyê din pir e. Heke tu bibêjî hêz li aliyê dîtir zêdetir e, li gel te nîne. Heke weke heyî tu serê xwe bitewînî, li kesê xwedî îdîaya seroktiyê nayê, heta li mêrekî naye. Li bergerîn jixwe nabe. Heke tu bixwazî di nava wekheviyê de bimeşî, aliyê dîtir li dûv serdestiyê ye. Him jî gundiyekî weke te, dixwaze ji bo dewlet, çîn û xwe bide bikaranîn. Jin e dixwaze di zilamekî lewaz de misoger xwe serdest bike. Belkî dema dixwaze ji jina bindest hilkişe bibe jina serdest, dixwaze yekî weke min erjeng bi kar bîne. Yanî dixwaze tola xwe ya heyamî ji kesekî weke min fiqare, xwedî çanda gundiyetî û nikare jiyanê beralî bike rake. Vaye dibêje, “min zilam dît, ez dikarim bikin amraze daxwazên xwe yên piralî. Dîsa ez vî zilamî ji bo armanca xwe ya jina serdest, ji bo armanca xwe ya siyasî û dewleta xwe dikarim xweş bi kar bînim û bidim xebitandin.” Yanî di min de, li gor armancên xwe gelek aliyên kêrhatî dibîne. Û bi hizra balkêşiyê li ser vê bingehê lêkolîn dike.
Esas tu jin wisa nêz nabe. Ne zilamek dikare bi vê şêwazê nêzî jinekê bibe, ne jî jinek dikare nêzî zilamekî bibe. Balkêş e! Heke zilamekî din be… esas di pêvajoyên paş de ew tişt hate gotin: di navenda me de, li derûdorê çar zilam hebûn, ez pêwîst nakim navê wan bi kar bînim. Ew “weke kewê di çente de” daye pênasekirin. Dibêje, “hemû taybetmendî diyarin, yekî weke ku ez bixwazim bi kar bînim tenê yek hefte bes e.”
Bêguman ji min digot, “bi salaye min tu fêmnekiriye.” Rewş ew e: ez li ber teqînê me, “emê çi ji vê jinê bikin?” niha ez gelek zilamên me fêm dikim. Zilamtiyê, bi teşeyê stur ê pêkanîna zayendîtiyê ve tu nikarî pêk bînî.
Her ciwanmêr û keça me di van mijaran de, ez bibêjim çalakiya yekemîn, evîna yekemîn an jî di nêzîkbûna yekemîn de diqedîne. Maçek serê wî dizivirîne. Zayendîtiyeke bi teşeyekê yan wî dibe gorê, yan jî radike asîmanan û dide jiyandin. Li gor min jî ne ev e, ne jî yê din. Jixwe di ezmûneya me jiyayî de, jin dixwaze xwe milîm bi milîm bifroşe. Yan jî dixwaze me bide bikaranîn, an jî hewl dide ku me bixe. Me lewaziyên xwe yên zayendîtiyê di ev şerê dijwar de hîna zêdetir fêm kir.
Ev tiştekî têkilheve ku, jiyanê bi taybet jî jiyana rêxistinî dikare bi tirsnakî birûxîne. Ez ji bo rêxistinê her weke ku bi serê derziyê bîrê dikolim, ew bi carekê ve ji pişta min ve rêxistinê dirûxîne. Di dîrokê de pêvajoyên siyasî cara yekemîn, bi teşeyeke dijwar didim destpêkirin, ew jî ji pişta min ve bi carekê ve diqedîne. Ez dihizirim, ev beramberiya çi ye? Qaşo vê yekê li beramberî jiniktiya pêşkeş dike digre. Ev jiniktiya çi ye? Em ji binkeyê devê wê bigrin hetanî binkeya zayendîtî tu çavdêriya gelek tiştan dikî ku ev hemû her yek ji bo çekekê ye. Şêwaza xwe rêxistinkirina jinê ye.
Sekna mezin.
Dema her tişt ji min re tê pêşkeş kirin, ez qasî pêdîviyên xwe digrim. Pîlot jî digot, “bira ez koma te xwedî bikim, em vê çalakiyê bikin, wê çalakiyê bikin.” Û digot, “ez ji kûr bînim ezê diravan peyda bikim.” Min digot, “bila bimîne.” Yanî her tiştekî ku me di çerxekê de tune bike çi hebû anîna wan pêşniyar dikir. Û jinê jî deqe bi deqe dixwast min bixwe, bixe, tune bike û bikuje.
Her dema wê şer bû. Şûna ku ez jiyaneke wisa qebûl bikim, min rojê bi hezar caran mirin digirt pêş çavan. Ev li hemberî rastiya jinê pir bi wate bû.
Lê belê di wir de şerekî mayîn û nemayînê hebû. Niha pergalê xwast li min bide, him jî bi kesayetên xwe yên di asta herî bilind de xwedî bandor in. Şerê giyanî û şerê li dij pergalê.
Dilê min jî hebû, pêwîste were fêmkirin. Giyaneke min jî hebû, weke mirovan ajoyên min jî hebûn.
Planên rejîmê hebûn. Digotin, “em bi malbatê ve bidin girêdan û bikin malê dewletê yê herî baş.” Zilam jixwe ev yek gotibû. Daxuyaniya wî heye. Mirina min dê ji bo wî zerar bûya. Ji bo min bikin kerekî baştir, qaşo planan peş ve dixin. Bi rastî jî ev nêzîkatiyeke ji kuştinê xetertir bû. Tuyê mirov carekê bikûjî û dê ew xelas bibe û vê dixwast min her roj bikuje û li gor xwe bide meşandin. Niha jî ev hestekî erzan û pêngaveke erzan nîne. Giyana min a wê demê û ramanên min, şayîşên min, fikarên min, derfetên min û bêderfetiyên min, sebir û rika min çi ye?
Vaye di vir de ramana ku min bi rê ve dibe, bûyera ku min gotî heye. Di wê gavê de her gav min dikarî ez giyana xwe bifroşim. Ji ber ku jina hêzdar heye, dirav hene, hêz heye, hereşe heye û hemû derfetên jiyanê yên ku pergal pêşkeş dike hene. Wê gavê ji bo ku ez wenda nekim tenê tiştek pêwîst e, tiştê ku min weke armanc bi nav kiriye. Dema ku pêwîst bike ezê van hemûyan qurban bikim. Lê belê ezê radest nebim. Û ezê bi wan ve neyêm girêdan. Hindekî din dema di asteke pir ketî de dibûn dîlê hindek fêrbûyînan ez bi dewletê ve nehatim girêdan. Weke ku ez nehatim girêdan, yek jî min taktîk pêşxist û ev yek pir erjeng bi kar anî.
Pir eşkere ye, dema ku ez bi ser vê têkiliyê ve çûm, aliyên bi fikar hene û gelek gotin tên pêşxistin. Di sala 1925’an 1940’an malbateke ku di hemû serhildanên Kurdan de rola hevkariyê lêyîstiye. Heta ku bi damezrînêrên dewletê re di nava girêdanên pir nêzîk de ne. Ev jî ji malbateke wisa hatiye. Bi serê xwe têkiliyeke gumanbar e. Hetanî dawî ketina rewşeke riskdar e.
Dema ku me ew kişand nava komê pêwîste me bi vî rengî dest pê kiriba. Lê çima me ew girte nava koma xwe û ez rasterast jê re dibim piyê pêş? Jin yeke wisa ye ku, divê di nava çepgirên Tirkan, CHP, Dev-Yol an di nava komeke wisa de divê bi cih bibe. Em dest diavêjin wê, yan jî çima ew dest diavêje me? Heta gelek berendamên koma me jî zêde hiş bi ser vê têkîliyê de nabin. Yanî him takekesê malbateke di serhildana Kurdan de xwedî roleke xirab e, him jî keseke ku divê di cihên din de xwe bi cih bike, çima em dixwazin bigrin pêş? Silametiya koma me mijara gotinê bû û hîna sedemên dîtirê jî dikarin werin rêzkirin. Em, komeke ji ciwanên kedkar an jî proleter saz dikin. Diviya ku me ev yek bingeh girtiba yan jî diviya ku bingehê çîna wê bingeh girtiba, lê di vê xalê de têkîliyeke wisa dîsa balkêş e. Ji aliyê silametiya komê ve di wesfa şayişî de ye, lê heke bal bê kişandin jê re eleqeya me pêş ketiye.
Meraq e. Wisa em dibêjin,” ma dê çi bibe, em wê jî tevlî komê bikin.”
Divê mirov di aliyê derûnî de jî bi dest bigre. Jê re eleqe tê nîşandan, yeka baş e, sosyalîst e, bi esas Kurd e, hindekî zana ye, weke jinekê jî dikare bibe mînakeke baş ûhw… Ev nêzîkatiyeke derûnî ye. Dibe nêzîkatiyeke siyasî-psîkolojîk. Heta wisa dide hizirîn jî, “dibe ku ajan be yan jî dikare me hetanî dewletê bikişîne?” lê li dêrê tiştê ku divê baş were fêmkirin ew e: esas dewsa reva ji rastiya civakê meraqa bi ser de çûyînê yan jî hebûna têkîliya wê derdikeve holê.
Vekiriye ev kes, ji aliyê malbatê ve, ji aliyê kes ve ji nava bûyera Kurdan tê. Bi dîroka xwe ya di serhildana Kurdan de pir bi rewşeke xeter derdikeve pêşberî me. Dibeje, “ez çepgirim”, heta dibêje, “ez sosyalîst û Kurd im.” Wê demê kesê tekoşînêr dibêje, “ev kî ye, em vê fêm bikin.” Yanî şêwaza min şêwazeke tekoşîniye, ev yek niha pêtir tê fêmkirin. Her çiqas em dikişînin nava komê jî, rast weke berendamekî hevaltiyê ne, tê fêmkirin weke kesê li dij tekoşîn bê meşandin nêzîkatî tê raberkirin. Ji bo ku kom li gor diyalektîka Kurdistanê were avakirin destpêkeke pir girîng tê çêkirin.
Esas heke em ji endamên komê yên dîtirê re berdin, dê di heman demê de biqewtînin. Lê şêwaza ku em bi rê ve dibin, heke kesekî tekoşînê pêş çav bigre; dê bibîne ku weke ku têyî hizirîn xeter nabe, dê tekoşîne encamê diyar bike. Li hawirdora Enqereyê, di heyameke bandoriya çepgiriyê de, bi navê Kurdistanê em komeke wisa dadimezrînin. Û li beramberî me, weke ku min gotiye, heke em ji keseke ku di serhildanên Kurdan de roleke dijber lêyîstiye, xwe çepgir û Kurd dide nasîn re têkîlî raber nekin, ev nayê wateya şarezayiya me ya polîtîk. Her wiha kesayet bi xwe bi rola seroktiyê tevlî jiyanê bûye. Malbat malbateke serokatiyane ye. Li Kurdistanê hevkarî serdest e. Belkî ji çend malbatên serdest yek jê ye yan jî li gor serdemê ev yek wisa ye. Sedema tercîha wê ya çepgiriyê, ji ber pêvajoyê ye ku dibêje, “heke tu dixwazî bibî xwedî bandor dibe ku bibî çepgir.” Heke çepgiriya wê yan jî nêzîkatiya wê ya ji pirsgirêka Kurd re nebe, weke berendameke serokê ciwaniyê dê qet şensê wê tune be. Her wiha ji ber berdewamiya statuya xwe ya berê be jî dê pê re mijul bibe. Û çavdêriyê dike. Koma herî pêşketî kîjan e? Hawirdora herî pêşveçûyî kîjan e? Ku der bûya dê xwe bisparta wê derê. Bi wê wateyê, rastiya xwezayî ya tekoşînê û azweriya desthilatdariya hevkarî ya li Kurdistanê hatiye sepandin, di kesayeta xwe ya beramberî me de eşkere derdikeve holê ku dê bi hêsanî dev ji taybetmendiya xwe ya rêbertiyê bernede.
Ya me jî li ser bingehê çinayetiyeke nû û sosyalîzmê bi ser de çûyîna me heye û ev, dibe li dij derketin û bi vê teşeyê ve bi şêwazeke nakok rewşa derketina komê çêdibe. Di serî de em di nava komê de tovên tekoşîna mezin diçînin.
Esas ev yek di gelek têkîliyên min de wisa ye. Hema ji bo her tevlîbûnê dibe şêwazeke destpêkirinê. Bêyî ku ez cewaziya çînayetiyê bikim bangewazî dikim. Lê ez bi ser aliyê kedê û serokatiya kedê ve diçim. Ev şêwazek e û rastiya wê tê fêmkirin.
Di nava partiyê de tekoşîn şert e.
Ev di mao de cuda pêş ket. Di lenîn de cuda pêş ket. Weke encam heke tu tekoşîna nava partiyê rast bi rê ve nebî, weke reel sosyalîzmê encax dikare 70 salan bi rê ve bibe. Li çînê jî heke wisa bi rêve biçê dê çêbe. Bi kurtasî heke di rêxistina pêşeng de bêyî eman tekoşîn neyê meşandin, di nava têkîliyên pêşêng de zexmtir û pisporaneyî nayê meşandin, şoreşek dikare 70 salî piştre wenda bike. Û weke tê zanîn wenda kir. Ji ber vê yekê nîha ji roja yekemîn ve her derê belav kirina me, wisa destpêkirina me dibe nêzîkatiyeke Mahîrane. Ma ez pispor û Mahîr bûm? Na. Weke şêwazeke fêrbûyiyane yan jî şêwazeke nêzîkatiyê ye.
Esas ez ewqas jî amade nebûm. Ma ez dikarim encamên vê rabikim? Lê li gor min ez ji xwe bawerbûm û min dikarî ez rabikim. Nêzîkatî heke hindekî dîtir werin lêkolînkirin, dê were dîtin ku ez dixwazim, deriyê tekoşînê vebikim, deriyekî dîrokî vebikim, dewsa sergirtina bûyerên dîrokî, ez dixwazim vebikim, dewsa serî tewandina li hember vê têkîliyê ji wê re dikê vebikim an jî ji wê re bibêjim, “fermo, tu çawayî?” û dema ez vê yekê dikim jî bi dirûstî û niyeteke baş dikim. Ma tu çepgirî? Keremke pêwîstiyên çepgiriyê pêk bîne. Ma tu Kurdewarî? Fermo pêwîstiyên Kurdewariyê. Ev nêzîkatî pir rişt û lihevhatî ye, di asteke herî pêş de li gor guncawiya taybetmendiyên armanc in, nêzîkatiyeke di cih de ye. Li ser vê bingehê hest jî dibin. Ji hestan re jî rêz û eleqeyeke ji dil tê raberkirin, ev yek nayê kêmkirin. Her wiha ev jî aliyeke tekoşînê yê girîng e.
Têkîliyên ku di asta bilind de nehatine bidestxistin tu rûmeteke wê ya bilind jî nîne. Di van têkîliyan de pêtir radest girtin û radestbûna hev heye. Mînaka min vê yekê pir balkêş eşkere dike. Ji ber ku di aliyê netewî de divê em hesab bipirsin. Ez bi vê têkîliyê re di aliyê çînî de ez hesab digrim, aliyê zayendî de hesab digrim û di aliyê çandî de hesab digrim. Ka dibêjin, te bi serê xwe bela da rûniştandin, vaye rewşeke wisa ye.
Bi giştî di têkîliyên jin-zilam de lihevhatinek heye. Tê gotin, “ez gelekî ji te hezdikim, erjeng hezdikim. Evîna min, te diecibînim…” an jî, “me hev dît, em li hev hatin û em bûn cotek.” Ma ev yek wisa ye? Carekê ma têkîlî li ser bingehêke azad e?Ji ber ku, ev ji bo şerekî pêwîst e.
DEWAM DIKE……